Mixen van talen, een goed idee?

Door Elma Blom

It’s kieteling! Dit riep de dochter van een collega van mij onlangs uit. Taalmixen leeft en dat merk ik als ik lezingen geef. Ouders, zorgprofessionals en pedagogisch medewerkers hebben veel vragen over het mixen van talen. Ze horen kinderen mixen. Ook horen ze dat ouders hun talen mixen wanneer ze met hun kinderen praten. Sommigen zijn bezorgd over het taalmixen door kinderen. Zijn de kinderen in de war? Leren ze een mixtaal? Anderen willen meer weten over mixen door ouders. Als ouders talen door elkaar mixen, kunnen kinderen dan wel goed hun talen leren? Is het beter om talen gescheiden aan te bieden? Vaak is de aanname dat de één -persoon- één -taal methode de beste manier is om kinderen goed meertalig op te voeden, zowel in gezin als in een tweetalig kinderdagverblijf.

Creatief taalmixen

Taalmixen, ook wel code-mixing genoemd, is een heel normaal verschijnsel in meertalige gemeenschappen. In het voorbeeld ‘It’s kieteling’ zien we een correct gevormde Engelse zin: alle woorden staan in de juiste volgorde en geen enkel woord ontbreekt. Er is een onderwerp (it), persoonvorm (is) en het hulpwerkwoord (is) wordt gecombineerd met een tegenwoordig deelwoord (-ing). Alleen staat er een Nederlandse stam (kietel) in deze Engelse zin. Taalmixen kan je the best of both worlds geven. Je kan meer uitdrukken dan in één taal en je taal verrijken. In mijn eigen, Duits-Nederlands meertalige gezin komt regelmatig het woord Verschlimmbesserung in een Nederlandse zin voor. Er is geen Nederlands woord dat zo compact uitdrukt dat een verbeterpoging leidt tot verslechtering. Zowel volwassenen als kinderen mixen creatief en dit kan de communicatie verbeteren.

Taalmixen in ontwikkeling

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat kinderen niet mixen omdat ze in de war zijn. Ook weten kinderen al heel jong met wie ze welke taal spreken, en met wie ze mixen: als vader meer mixt dan moeder, mixt ook het kind in gesprekken met de vader meer dan in gesprekken met de moeder. Ontwikkelende taalleerders, zoals kinderen, mixen daarnaast om gaten in hun kennis op te vullen, zoals bij het meisje hierboven dat niet op het Engelse woord tickle kon komen. In de vroege ontwikkeling, als kinderen rond de 2 jaar zijn, kan dit wel eens kromme zinnen opleveren. De meeste 3-jarigen hebben meer grip op hun grammatica’s en hun mixgedrag houdt zich dan ook meer aan regels.

Gescheiden taalaanbod?

Er is op dit moment geen enkel bewijs dat het beter is om talen gescheiden aan te bieden. Kinderen van wie de ene ouder de ene taal spreekt en de andere ouder de andere taal hebben een even grote kans om meertalig te worden als kinderen die opgroeien in gezinnen waar meer gemixt wordt. Zelfs als ouders in één en dezelfde zin de beide talen gebruiken dan heeft dit geen ongunstige invloed op het taalniveau van het kind. Deze informatie uit wetenschappelijk onderzoek is belangrijk omdat mixen heel veel voorkomt in meertalige gezinnen en soms afgeraden wordt.

Tips voor een gezonde meertalige opvoeding:

• Betrek ouders. Laat ze weten hoe belangrijk taalontwikkeling is en dat zij hierin een belangrijke rol hebben. Erken alle talen in de communicatie met ouders, focus niet alleen op het Nederlands.
• Geef kinderen de ruimte om te praten en ga in op wat zij zeggen. Rijke interactie en responsiviteit zijn de kern van een goede taalontwikkeling. Ouders kunnen dit hun kind het beste bieden in de taal die bij hen past. Die taal kan ook een mixtaal zijn.
• Corrigeer niet als een kind in een Nederlandse zin een woord uit de andere taal gebruikt. Als je weet om welk woord het gaat, herhaal dan de zin met het Nederlandse woord erin. Het kind kan dan via de andere taal ook het Nederlandse woord leren. Als je dit niet weet om welk woord het gaat, kun je dit aan het kind vragen en proberen om er samen achter te komen.

Bronnen

• Blom, E., Oudgenoeg-Paz, O. & Verhagen, J. (2018). Wat als ouders talen mixen? Een onderzoek naar de relatie tussen mixen van talen door ouders en de taalvaardigheid van meertalige kinderen. Nederlands Tijdschrift voor Logopedie, 90(7), 18-25.
• Lanza, E. (1992). Can bilingual two-year-olds code-switch? Journal of Child Language, 19(3), 633-658.
• Petitto, L., Katerelos, M., Levy, B., Gauna, K., Tétreault, K. & Ferraro, V. (2001). Bilingual signed and spoken language acquisition from birth: implications for the mechanisms underlying early bilingual language acquisition. Journal of Child Language, 28(2), 453-96.